Czy policja może zatrzymać za medyczną marihuanę? Czy pacjenci mogą swobodnie przemieszczać się ze swoim lekiem? Czy medyczny susz można spożywać w pociągu? A w parku? Oto jak te oraz inne kwestie związane z używaniem medycznej marihuany wyglądają od strony prawnej oraz jakie jest w tej sprawie stanowisko Komendy Głównej Policji. Oto pakiet informacji dla każdego pacjenta korzystającego z medycznych konopi.

Czy policja może zatrzymać za medyczną marihuanę?

Wiele osób korzystających z medycznej marihuany jest w pełni przekonanych, że posiadając susz z apteki, nie muszą się przejmować ewentualną kontrolą policji. Ale czy na pewno mają rację? Niestety nie do końca.

Teoretycznie powinno oczywiście być tak, że w razie policyjnej kontroli wystarczy okazać:

• receptę na medyczną marihuanę
• imienną fakturę zakupu medycznej marihuany
• ewentualnie zaświadczenie od lekarza, że jest się pacjentem korzystającym z medycznych konopi

Najważniejsze są recepta i imienna faktura zakupu i one powinny zamykać sprawę. Jednak rzeczywistość często wygląda zdecydowanie inaczej.

Nie jest rzadkością sytuacja gdy pacjent ma problemy jedynie dlatego, bo znaleziono przy nim jego w pełni legalny lek w postaci suszu roślinnego.

Wg polskiego prawa policja może zatrzymać pacjenta posiadającego w pełni legalny lek – zatrzymać do wyjaśnienia. 

„Do wyjaśnienia” jest tutaj kluczowym terminem. 

Gdy funkcjonariusze np. patrolujący ulice znajdą przy pacjencie susz (abstrahując od legalności czynności przeszukania) mogą uznać, że nie są w stanie stwierdzić, czy w opakowaniu faktycznie to co jest na recepcie i fakturze imiennej. Wtedy funkcjonariusze rozpoczynają procedurę zatrzymania do wyjaśnienia, mającą na celu weryfikację stanu faktycznego. A ponieważ policjanci nie mogą sami podjąć decyzji, bo to rola prokuratora, pacjent trafia na komisariat, gdzie decyzję podejmuje prokurator ew. przełożony. 

W ramach działań wyjaśniających, policja lub prokuratura może wysłać susz do laboratorium, aby stwierdzić czy faktycznie jest to deklarowany lek. Policja ma do tego laboratorium, które współpracuje z firmami dystrybuującymi medyczna marihuanę i do którego kierowane są próbki.

Takie sytuacje mają miejsce regularnie co jest oczywiście nękaniem pacjentów korzystających z medycznej marihuany, bo należy podkreślić, że np. jeżeli ktoś w celach medycznych będzie posiadał morfinę lub inne opioidy stanowiące dużo większe niebezpieczeństwo niż marihuana, nie będzie z tego powodu przeszukiwany ani zatrzymywany nawet na minutę. 

Czy policja może zatrzymać za medyczną marihuanę? Stanowisko Komendanta Głównego Policji

W maju 2023 do Rzecznika Praw Obywatelskich, na prośbę pacjenta korzystającego z terapii konopiami, zwrócił się w tej sprawie do Komendanta Głównego Policji.

Zdaniem wnioskodawcy „pacjenci leczeni preparatami na bazie wspomnianego surowca nie mogą być apriorycznie traktowani jako podejrzani, zatrzymywani, nie może być zatrzymywana bez wydania kopii – ich dokumentacja medyczna, recepty na leki, zaświadczenia o leczeniu i faktury imienne za zakup leków, nie może być przeszukiwane ich miejsce pobytu czy pojazdy, z których korzystają – sam bowiem fakt leczenia taką, a nie inną substancją – nie stanowi bowiem przesłanki określonej art. 217, 219, 221, 223 i 244 k.p.k., ani nie uzasadnia godzących w prawa człowieka działań funkcjonariuszy wymiaru sprawiedliwości”.

Wnioskodawca prosi zatem o „zajęcie publicznego stanowiska w sprawie wymogów stawianych pacjentom leczonych lekami na bazie medycznej marihuany odnośnie do stałego posiadania przy sobie dokumentów: zaświadczenia o leczeniu określonymi preparatami, kopii recept, kopii faktur imiennych na zakup leków – jako łamiących zasadę równego traktowania obywateli”.

Co odpowiedział KGP?

„Uprzejmie informuję, iż w ramach obowiązujących przepisów prawa fakt stosowania określonej procedury medycznej, zgodnie z zaleceniami lekarza, nie stanowi podstawy podjęcia przez Policję czynności wobec osoby, która daną procedurę (leczenie) stosuje. Powodem podjęcia czynności przez funkcjonariuszy Policji jest bowiem określona podstawa faktyczna i prawna. Zastosowanie przepisów Kodeksu postępowania karnego, w tym zatrzymanie rzeczy, przeszukanie, zatrzymanie osoby możliwe jest dopiero wówczas, gdy istnieje uzasadnione przypuszczenie popełnienia przestępstwa.

W przypadku posiadania przez osobę suszu roślinnego – deklarowanego jako lek recepturowy na bazie konopi innych niż włókniste – będą to okoliczności wskazujące na naruszenie przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, w szczególności zaistnienie okoliczności, które wzbudzają uzasadnione wątpliwości co do faktycznego pochodzenia i przeznaczenia tego suszu.

Należy zaznaczyć, że w praktyce coraz bardziej powszechne jest wykorzystywanie faktu dostępności na rynku leków w formie suszu konopi innych niż włókniste do próby uniknięcia odpowiedzialności karnej przez osoby uzyskujące ziele konopi innych niż włókniste z nielegalnych źródeł. Do przejawów takich działań zaliczyć można przypadki ponownego wykorzystania, udostępniania lub sprzedaży opakowań po lekach recepturowych na bazie konopi innych niż włókniste, a także składanie niezgodnych z prawdą oświadczeń o uzyskaniu z apteki suszu roślinnego, pochodzącego w rzeczywistości z nielegalnej dystrybucji.”

-czytamy w odpowiedzi, której cała treść znajduje się T U T A J.

W odpowiedzi Komendant Główny Policji stwierdził także, że:

„Niezależnie od powyższego, biorąc pod uwagę specyfikę omawianych spraw posiadanie wskazanych dokumentów przez pacjenta w sytuacji, gdy podjęte zostaną wobec niego czynności Policji daje możliwość zakończenia czynności bez wdrożenia procedury karnej. Dokumenty takie mogą także zostać dostarczone lub przedstawione już po zainicjowaniu czynności postępowania przygotowawczego, a współpraca osoby faktycznie uprawnionej do korzystania z określonej procedury medycznej może w znacznym stopniu skrócić czas wydania rozstrzygnięcia i zakończenia postępowania, a także ewentualnego zwrotu zatrzymanych przedmiotów, w tym leku recepturowego.”

Z tej wypowiedzi wprost wynika, że pacjent zostaje zatrzymany za posiadanie leku, ale spokojnie – nie zostanie wdrożona procedura karna, pacjent zostanie tylko zatrzymany, przewieziony na kilka godzin na komisariat, przeszukają mu miejsce zamieszkania i samochód – a po wszystkim powiedzą, że jednak nic się nie stało. Patologia systemu w najczystszej postaci.

Dalej czytamy, że:

„Reasumując, leki na bazie surowca farmaceutycznego z konopi innych niż włókniste posiadają potencjał odurzający i uzależniający (co znajduje odzwierciedlenie w specyfikacjach leków). Jednocześnie stosunkowa łatwość ich uzyskania, a także wykorzystania ich obecności na rynku do ukrycia nielegalnych źródeł uzyskiwania marihuany w celach niemedycznych powoduje konieczność wnikliwej i kompleksowej oceny każdego przypadku ujawnienia tego typu środków przez organy ścigania.

Zapewniam Pana Rzecznika, że podejmowane przez Policję działania mają na celu wyłącznie realizację ustawowych zadań, a więc rozpoznawanie, wykrywanie i zapobieganie popełnianiu przestępstw, a czynności w tych sprawach są realizowane z poszanowaniem praw człowieka i pacjenta.”

-czytamy w odpowiedzi KGP

Ostatnie zdanie jest napluciem w twarz wszystkim pacjentom, którzy zostali zatrzymani i przeszukano im mieszkania bo leczą się konopiami.

Porada: jak już wspomniałem, policja nie podejmuje decyzji, a jedynie zatrzymuje do czynności wyjaśniających, w trakcie których prokurator podejmuje decyzje np. o zaniechaniu dalszych czynności z braku podstaw. Gdy pacjent zostanie zatrzymany z suszem, może poprosić funkcjonariuszy o wezwanie policji kryminalnej, która jest w stałym kontakcie z prokuratorem. Policja kryminalna może wtedy skonsultować sytuacje z prokuratorem i na miejscu podjąć decyzję o zaniechaniu dalszych działań

Używanie medycznej marihuany w miejscach publicznych oraz w PKP

Co do zasady, medyczna marihuana to lek, który jest w pełni legalny. Zatem teoretycznie można go zażywać w miejscach publicznych. Osobna kwestia to sam fakt palenia / waporyzacji, które mogą być w danym miejscu zabronione bez znaczenia co jest palone / waporyzowane.

Jednak pamiętać należy, że w przypadku zażywania leku w miejscu publicznym, może się zdarzyć sytuacja w której podejdzie patrol policji i stwierdzi, że nas zatrzyma do wyjaśnienia.

Tak, jest to patologia, która nigdy nie powinna mieć miejsca ale niestety ma.

A jak to wygląda w przypadku długiej podróży koleją, w trakcie której pacjent potrzebuje zażyć swój lek i nie chce robić tego po kryjomu w pociągowej toalecie?

Oficjalne stanowisko PKP mówi, że w takiej sytuacji istnieje możliwość wyznaczenia przez obsługę pociągu miejsca do zażycia leku. W tym przypadku decyzja każdorazowo należy do kierownika pociągu. Osobiście znam przypadek, w którym kierownik pociągu wyznaczył pacjentowi przedział gdzie mógł zażyć lek. Kierownik pociągu zamknął przedział z zewnątrz, aby nikt w międzyczasie do niego nie wszedł  i wrócił po piętnastu minutach, tak jak zapowiedział. Zaznaczył też, że zezwala na spożywanie jedynie medycznej marihuany i żeby pacjent nie wpadł na pomysł palenia np. tytoniu.